We zijn God niet

Review van het gelijknamige boek van Jim van Os en Myrrhe van Spronsen

Van mijn super relaxte verhuurder kreeg ik een jubileum kadootje, een waardebon welke ik ook voor bol.com tegoed kon inwisselen. Hier ben ik zeer content mee en ik heb dan ook meteen mijn volgende aanwinst op dode boom laten bezorgen. Het boeken lees en review project begint nu in stroomversnelling te raken. Nu ik weer makkelijk grote stukken uit fysieke boeken kan opnemen wil ik geen moment onbenut laten om dat dan ook te doen. Dus ik school mijzelf bij op het vlak van GGZ, Zelfkennis en psychologie en psychiatrie. Ik merk dat ik treffende titels uitkies die steeds meer kleur en invulling geven aan mijn ervaringen.

Bestel dit boek via Bol.com

Ik maak er weer een live-lees-blog van zodat je meegenomen wordt door het boek in vogelvlucht. Verwar dit nogmaals niet met een uittreksel want ik sla grote stukken aan waardevolle inzichten en informatie over om toch binnen redelijke lengte van een blog een verhaal compleet te maken over het boek. Als het je wat lijkt, moet je het gewoon kopen dus. En als je dat wil doen, zou ik graag willen dat je mijn Bol.com linkjes gebruikt, dan hou ik er ook nog een paar centjes commissie aan over als Affiliate partner in deze. Bij voorbaat dank.

Pagina 25: Een heel verhaal over de onzin van biologische psychiatrie (biomarkers zijn nooit gevonden) leidt tot een verhandeling over antidepressiva waarvan de werking omstreden wordt. Dat gaat zo nog even verder op de volgende pagina's waarbij de feiten worden geduid over de werkzaamheid van diverse therapietjes versus niets doen, waarbij dan iets doen kennelijk als een lucratieve markt is ontpopt in recente jaren. Hetgeen ook weer niet de bedoeling is. Ook de werking van Antipsychotica is omstreden in tenminste 1/3e van de gevallen zou men zonder kunnen. Belangrijk om te weten dat deze medicijnen uiteindelijk schade berokkenen aan degenen die ze slikken, zeg ik hierbij. Vervolgens wordt via een opstapje van de herstelbeweging uitgelegd dat wezenlijke verandering van de GGZ nodig is en van binnenuit moet komen. Dit is de inleiding naar Deel 2 over Cocreatie.

Op pagina 34 wordt uitgelegd dat psychisch lijden geen categorie of label in een dik boek is, of althans dat pluk ik er nu zo uit. Ik kan hierbij het voorbeeld geven van wat ik in mijn vorige recent gelezen boek over Hechting en Narcisme tegenkwam, ik nu vannacht specifiek ervoer. In het kader van narcisme ben je knap in de aap gelogeerd als je 'niet in staat bent met jezelf te zijn' of geen rust kan vinden dus. Als ik hiervan wat afstand neem en gewoon zonder hechtingstheorie en zwaar klinkend label het lijden van de huidige nacht kan omschrijven dan is het simpelweg een enkel symptoom wat helemaal niet voor een kluwen aan mentale problemen hoeft te staan. Moeite met in het hier en nu blijven is de klacht, daardoor lijden onder het voortschrijden van de tijd. Het is nacht, en ik heb zaken nodig die overdag pas geregeld kunnen worden, hier word ik ongedurig van. Dit staat op zich. Uiteindelijk besluit ik een kop koffie te nemen en tot dit lezen en schrijven te komen. Zo hoef ik niet nu te lijden onder het symptoom dat ik niet kan slapen en bijbehorende onrust die ik bijna fysiek kon voelen. Normale mensen noemen dit ook wel gewoon afleiding zoeken.

Op bladzijde 46 staat een belangrijke opsomming van uitersten van gevoelsbeleving en gevolgd door wat context over wat dan wel psychisch lijden is en de conclusie dat iedereen wel een zekere mate van gekte in zich draagt. Voorbeeld: Energiek zijn wordt als positief ervaren, maar zo hyper dat je niet meer slapen kunt en wilde plannen maakt om de wereld over te nemen is dan weer teveel van het goede. Dit gaat ook op in de richtingen van somberheid tot doodswensen en interesses tot obsessies die verhinderen dat je normaal kan voortbestaan. Dit alles leidt tot deel 3 op pagina 48 waar de psychologie van lijden besproken wordt.

op bladzijde 57 begint hoofdstuk 4 met de context van psychisch lijden waarbij ingegaan wordt op verschillende manieren om lijden te benaderen naast de simplistische DSM-5 methode. Er wordt aangegeven dat het erg moeilijk is om een transcendent of existentieel perspectief te geven dat normerend kan zijn, omdat dit toch veelal neerkomt op individuele ervaringen met oneindig aantal schakels en verbindingen die een individu kan leggen. Verderop gaat het over de pijn van vroeger en de leefstijl context. Leefstijl is iets waar ik mij de afgelopen 5 jaar vol overgave op heb gericht maar waarvan ik nu zie dat het een eenzijdige benadering is als je kijkt naar de vele andere invalshoeken om tot verlichten van lijden te komen. Mijn inspanningen zijn niet voor niets geweest echter want het belang en nut van leefstijlinterventies wordt andermaal onderstreept.

Op pagina 70 wordt mijn stokpaardje behandeld: Psychiatrische medicatie die chronisch wordt voorgeschreven doet meer kwaad dan goed - is mijn take en de auteurs van dit boek gaan daar in grote lijnen in mee. Zo is het onverantwoord om decennia lang pillen te slikken voor stoornissen die niet meer gecheckt worden en waarbij als er dan aan de medicatie gesleuteld wordt de patient de schuld krijgt in plaats van de overduidelijke ontrekkingsverschijnselen van de medicatie op zich.

Dit op diverse manieren benaderen van psychisch lijden door verschillende context gaat door tot pagina 82. De hechtingscontext passeert ook de revue, waar ik net 2 boeken over heb gelezen, interessant, en puzzelstukjes vallen als vanzelf in elkaar. Ook de maatschappelijke context komt aan bod en aan de hand van voorbeelden wordt duidelijke gemaakt wat een psychose nu werkelijk objectief is zonder dramatische voorbeelden te schetsen zoals altijd in de nieuwsmedia gebeurt. Dan lees ik snel verder en kom ik bij Deel 3 van het boek, dit lijkt de essentie van het betoog te worden: Een inwendige verandering van de hele GGZ. Ik closeread het weer even....

Oh inmiddels bij pagina 93 aanbeland ben ik tussendoor vergeten de groen uitgelichte bladzijden te vermelden, maar nu ik Dick Swaab zijn stellige overtuiging weer zie poneren (Auteur: Wij zijn ons brein) doe ik er goed aan dat in de voorbije groene kaders in het boek ook Anne Marsman en Floortje Scheepers aan het woord komen. Stuk voor stuk experts op hun eigen vlak. Van Floortje ga ik zeker haar meest recente pennenvrucht als eerstvolgend review object aanschaffen, lezen en verwerken: Mensen zijn ingewikkeld

De volgende 5 bladzijden gaan over diverse manieren van kennis vergaren, toepassen en integreren waarbij de nadruk ligt op ervaringsdeskundigheid. Lived experience vind ik een mooie bewoording terwijl het voortdurende gemekker over cocreatie me inmiddels mentale jeuk geeft. Ik noem dat gewoon samenwerken. En dan komen we alweer bij hoofdstuk 6

Het volgende groene kader vertelt de bespiegelingen van Stijn Vanheule over psychoses en angst en hoe heftig deze ervaring kan ontwrichten en waarom het zo belangrijk is om de mens in het oog te houden en niet enkel de stoornis.

Dan volgen er nog enkele paragrafen over de waarden en werkwijzen van cocreatie (blegh) waar de focus op de inhoud en het vermijden van mijn aversie voor dit woordje gelukkig wel aardig lukt. Verschillende manieren van kijken naar en omgaan met mentale variatie komen aan bod. Waaronder en zeker niet onbelangrijk: Sociaal ondernemerschap. Vervolgens komt er weer een groen kader voor Gil the grid die vertelt over hoe dansen en psychose bepalend voor haar zijn (Ik neem het vrouwelijk geslacht hier aan uit de context, niet haten als dat niet klopt.)

Volgende bladzijde: Gil blijkt toch een kerel te zijn. Man man man. Echt hè, niet dat het verder inhoudelijk iets uitmaakt voor de boodschap.

Na wat meer waarden en een opsomming in een tabel komt er nog een groen kader waarin Martijn Kole ingaat op het belang van autonomie en zelfregie.

De volgende bladzijden behandelen het belang van zelfregie bij herstel en het herstel ondersteunende intake gesprek (HOI) en dan kom ik al op bladzijde 129 waar hoofdstuk 7 begint over structuur van de zorg.

Dit hoofdstuk 7 over de structuur van zorg komt erg onderwijzend binnen, heeft een hogere informatiedichtheid, introduceert meer termen en praat tegelijk met wat afstand over patiënten. Ik voel dat ik weerstand krijg bij het lezen en leg het voor nu even aan de kant allemaal. Anders zou ik de laatste 50+ bladzijden met tegenzin lezen en niet goed opnemen. Ik ben op bladzijde 147 aangekomen nu dus.

Okay ik ben toch weer verder gegaan en het valt mij op dat ik de term GEM nog helemaal niet gedropt heb ik mijn review. Nu is een niet onbelangrijk moment om dat alsnog te doen want het is zo’n beetje de hoofdlijn van waar het boek over gaat haha. Plottwist. We kunnen zo ook meteen zien wie de samenvatting en wie het boek heeft gelezen. GEM staat voor het Ecosysteem Mentale Gezondheid. Tevens is een gem ook een Engels woord voor juweel, dat zal bewust zo gekozen zijn maar wordt nergens vermeld tot op heden. Het boek behandelde tot nu toe allerlei perspectieven op behandeling, lijden zelf, kennis, ervaringsdeskundigheid, en dit alles effectueert tot een beeld dat geschetst wordt over GEM met de bijbehorende informatie die richtinggevend is opgesteld, niet geprotocolleerd. Als iets terugkomt in het boek is het wel telkens kritiek op bestaande protocollen en werkwijzen, dat is waar GEM, het juweel, verandering moet gaan brengen. Ik ben weer enthousiast. Maar toch ook ambivalent in mijn interesse vanwege mijn eigen langslepende, meer dan 20 jaar aanmodderende gekloot met de oude psychiatrie voornamelijk.

Deel 4 vanaf pagina 151 beschrijft de tien stappen van het GEM. Er wordt op pagina 155-156 meteen ook al gewag gemaakt van de verschillen tussen GEM en de oude technocratische autoritaire benadering van de GGZ. Relaties aangaan, samen dingen begrijpen zijn key. Ik heb het altijd over dingen, maar begrijp heus wel dat die dingen meestal over gevoelens en mensen gaan, tis gewoon best een complex dingetje.

Op pagina 160 gaat het over de HOC - de Herstel Ondersteunende Chat, hier heb ik begin dit jaar mee kennis gemaakt op psychosenet.nl en ben er erg over te spreken. Het diende toen als 5 sessies ter overbrugging van mijn wachttijd tot aanname bij Dimence. Sociale holding was een beetje het doel besef ik mij nu. Dat zei Sara ook trouwens.

Stap 3 maakt mij duidelijk wat ik zelf al aan het doen ben momenteel. Recovery College, maar dan op mijn manier hooguit genudged door mijn omgeving. Echt er valt zoveel op zijn plek met dit boek.

Pagina 170 gaat nog even specifiek in op de nadelen van SSRI’s (antidepressiva) en daarvoor las ik ook al het een en ander over hoe samenwerken, HOI, Therapiehuis, GEM en taperingstrips allemaal relatief nieuw geïntroduceerd werden en worden in mijn proces. Hoewel ik in 2010 al bij Stichting ZieZo stage liep onder leiding van José Geertsema, duurt het tot vandaag om puzzelstukjes te laten landen. ZieZo is tegenwoordig iXTa NoA en stond aan het begin van een belangrijke GGZ-transformatie nu ik zo terugkijk.

De stappen worden verder toegelicht met begrippen als sociaal ondernemen en sluit af met het kopje GEM-hypothese. Men is er nog niet, maar wil er naar toe. Mooi. Ik doe volgens mij al aardig wat de bedoeling is volgens GEM, maar laat mijn ervaringen vooral niet maatgevend en zeker niet protocollerend werken hierin want dan hebben we het wel over jaren en jaren aan ontwikkeling die juist individueel beter tot hun recht komen. En naar mijn inzicht veel sneller kunnen.

Op pagina 180-181 staat een mooi overzicht met de verschillen tussen oude en de gedroomde nieuwe GGZ (GEM). Dit na een heel cijfermatig stukje dromen over betere yields wat ik verder niet zal ontkrachten of bevestigen omdat ik daar de theoretische basis niet voor heb.

De laatste paar bladzijden gaan over auteur Myrrhe van Spronsen, haar ervaringen, ontwikkeling en uiteindelijk motivatie om te komen tot deze cocreatie. Nu zeg ik het zelf ook omdat het kwartje valt dat het een keyword is waarmee het boek is opgebouwd, een signaalwoord, en niet 1-op-1 overal zomaar door het platte woord samenwerking vervangen kan worden. Al was het maar om je bij de les te houden.

Tot slot volgt het verhaal van Jim van Os, de man die ik sinds 2009 nu volg in allerlei publicaties maar vanwege mijn eigen beneveldheid voorheen, nu pas beter leer kennen in deze paar bladzijden. Dit is inzicht gevend. Een quote wil ik u niet onthouden en onderschrijf ik als cliënt volledig: “Met de individuele hulpverleners is doorgaans niks mis, sterker nog het zijn meestal fantastische mensen!” AMEN.

Daarna volgt nog wat duidelijk MAAARRR en nog wat systeemkritiek. Heel leerzaam.

Dan volgen de bronnen, referenties welke ik allemaal ter kennisgeving aanneem maar echt niet allemaal ga napluizen, ik heb ook een leven naast mijn bestaan als EPA-klant namelijk. Ha! En komt nu dan mijn oordeel over deze publicatie….

Oordeel: Op een schaal tot 10 geef ik dit overzicht, vergezicht en vooral toch wel erg theoretische boek een 7,7. Maar! Dat is mijn lived experience die in verzet is gekomen onderwijl het lezen die voor punten aftrek heeft gezorgd. Jouw beleving kan anders zijn en uiteindelijk gaat het er om dat meer mensen dit boek dan ook lezen. Vooral ook als men professioneel in de GGZ iets wil bereiken. Ik sta thans nog steeds ambivalent in mijn Ervaringswerker.nl-project. Ik wil wel een punt zetten achter mijn behandeling maar heb niet de illusie dat ik anderen kan veranderen. Toch is het niet hopeloos. Lees dit boek en geef er je eigen invulling aan zou ik zeggen.